Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Bankacılık Komisyonu Başkanı Hüseyin Ölmez, promosyon ve bankaların emeklilere verdiği emeklilik promosyonuna ilişkin açıklamalarda bulundu. Ölmez, bankaların uygulanan para politikasının sonucu olarak, 2007/21 Sayılı, 20.07.2007 tarihli Başbakanlık Genelgesi gereği, öncelikle devlet memurlarının maaşlarının banka aracılığıyla ödenmesi ve bu ödemenin karşılığında maaş alana ‘promosyon’ adı altında bir ödeme yapmasının da kurala bağlandığını söyleyerek şöyle konuştu: “Zaman içinde emeklilerin talebi, bankaların müşteri olarak emeklinin müşteri olarak değerini anlaması sonucu; 2021 yılının ilk yarısından 2023 ve 2024 yıllarında, bankaların emekli promosyonları ve bağlı olarak ciddi mağduriyetlerle geçti. Bankalar arasındaki promosyon miktarlarının farklılık göstermesinin nedeni ise şudur: Bu konuda öncelikli olarak bankaların kaynak maliyetleri belirleyici olmaktadır. Bankaların temel iştigal konusu para ticareti olduğu için emekliler kaynak temini açısından maliyeti az mevduat sağlanan, bu kaynakların satışı için güvenilir kredi müşterisidir. Bunun yanında; -eğer kaldıysa- bir ulusal geleneğimiz olan, ‘kefen parası’ olarak adlandırılan emekli birikimlerinin de promosyon ödemesi ile bankaya gelmesini sağlamaktadır.”
‘FİİLİ DURUM HUKUKİ DURUMU AŞTI’
“Ayrıca emekli maaşlarının taahhüt altına alınarak, tüketici finansmanında da maaşı bankada olanların daha sağlam müşteriler olduğunu belirten Hüseyin Ölmez, promosyonla ilgili açıklamalarını şöyle sürdürdü: “Ek ve ucuz kaynak maliyeti temin etmek ve küçük miktarlarda tüketici finansmanı hedefleyen bankaların, kar amaçlı davranışları belirleyicidir. Promosyon indirimleri ve anlaşmaların şeffaflığında maalesef yeterli yasal düzenleme olmadığı için, saydamlık yoktur. Emekliye uygulanan, banka promosyonlarında, yeterli yasal düzenleme olmadığı için fiili durum hukuki durumu aşmıştır. Promosyon uygulamalarının, tarafların ortak kullanımı ile kurala bağlanması, geçen dönemlerde yaşadığımız ve halen bir kısmı devam eden mağduriyetleri de ortadan kaldıracaktır. Özellikle emekli promosyonlarının, kurala bağlanması gereklidir. Ancak böyle bir hazırlık yoktur.”
‘BELİRLEYİCİ OLAN BANKALAR’
“Ucuz kaynak teminine yönelik banka çalışması olan, promosyonda; banka verdiği promosyonu faiz ve faiz dışı gelir elde etmek için çeşitli koşullar öne sürmektedir. Bu koşulları engelleyecek yasal düzenleme bulunmamaktadır. Promosyonlarla ilgili yeterli yasal düzenleme olmaması ve temel belirleyicinin bankanın ucuz kaynak temini ve karlı, güvenli finansal pazarlama olduğu için strateji tamamen bankanın pazarlama tekniklerine bağlıdır. Yaşadığımız ekonomik sıkıntı içerisinde gerek çalışanlar gerekse emekliler promosyon haberlerini dikkatle izlemektedir. Belirleyici olan, bankaların ucuz kaynak temini ve kredi müşterisi bulma eş deyişle kar güdüsüdür. Bu nedenle, rekabeti de belirler. Kamunun bu konuda herhangi bir desteği yoktur.”
‘EMEKLİLERE ZORLUK ÇIKARIYORLAR’
“Yaşadığımız ekonomik ortamda, özellikle emeklilerin maaşlarının satın alma gücünün düşük olması nedeniyle, 2’de 1’i maaş seviyelerinde olan promosyonlar önem arz etmektedir. Ancak bankalar, ucuz kaynak maliyetinden ve emeksiz kredi müşterisinden ayrılmamak için, emeklilere zorluklar çıkarmaktadır. Gelen şikayetlerden, çıkarılan zorluklar, ‘Bankamızdan kredi kullandınız, borcunuz nedeniyle emekli maaşınız blokeli; Kredini öde, blokeyi çözelim; Maaşınızda haciz var, promosyon veremeyiz; Daha önce alınan, promosyon nedeniyle, fazla para tahsil edilmesi’ şeklinde sıralanabilir.”
‘MAAŞI ASLA HACZEDİLEMEZ’
“T.C Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun; 24.6.2021 tarih; 2017/13-1980 E; 2021/829 Karar Sayılı İlanında; ‘Banka, sözleşmedeki bu düzenlemeden hareketle emekli maaşının dörtte birine bloke koyarak kredi borcuna mahsup etmiştir. Ne var ki İİK’nın 83/a maddesi gereğince haczedilemezlikten önceden feragat geçersiz olup henüz hakkında herhangi bir icra takibi başlatılıp maaşından haciz suretiyle borcun ödenmesine izin verildiği yönünde davacının iradesinin açıkça ortaya konulduğundan da bahsedilemeyeceğinden kredinin alınması sırasında takas ve mahsup yönünde verilen muvafakat da geçerli sayılmaz.’ Net olarak, emekli maaşlarının haciz edilemeyeceği ve bloke konulamayacağını karara bağlamıştır. Haczedilemezlik, SGK prim alacakları ve nafaka alacakları için geçerli değildir.”
DÜZENLEME ÖNERİSİ GETİRDİ
“Promosyonların uzun ömürlü sürdürülebilir olması için planlarda ise bankaların kar güdüsü bu konuda tek belirleyicidir. Özellikle emekli promosyonlarında, promosyon miktar ve uygulamalarının saptanmasında temel belirleyici bankanın kararlarıdır. Ancak banka- müşteri ilişkileri içerisinde bazı ek avantajlar sağlanmaktadır. Bankalar özellikle bazı emekli müşterilerinden kredi kartı aidatı ve havale, eft, fast gibi işlemlerinde masraf almamaktadır. Tüm emeklilerden bankasından bunu talep etmesini öneririm. Konuyla ilgili tarafların haklarına zarar vermeyecek yasal düzenleme ivedilikle yapılmalıdır. Bu konuda başlıca önerilerimiz: Promosyon miktarı asgari olarak alınan maaşa bağlı olarak saptanmalı ve maaş artışlarına paralel artış sağlanmalıdır. Kullanılan kredilerin taksitleri ile ilgili olarak; rehin/temlik hakkı Bankalara verilmelidir. Ölüm halinde alınan promosyonun iade edilmemesi; iade durumunda, promosyonun alındığı tarihteki faiz oranının uygulanması kurala bağlanmalıdır.” (www.akdenizmanset.com.tr)