Nafaka davası hakkı; Madde 365– Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz önünde tutularak açılır. Dava, davacının geçinmesi için gerekli ve karşı tarafın malî gücüne uygun bir yardım isteminden ibarettir. Nafakanın, yükümlülerin bir veya bir kaçından istenmesi hakkaniyete aykırıysa hâkim, onların nafaka yükümlülüğünü azaltabilir veya kaldırabilir. Dava, nafaka alacaklısına bakmakta olan resmî veya kamuya yararlı kurumlar tarafından da açılabilir.
Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.
Yetkili mahkeme, taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir.
NAFAKA MİKTARI
TMK Madde 330– Nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun gelirleri de göz önünde bulundurulur. Nafaka her ay peşin olarak ödenir. Hâkim istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir. Nafaka miktarının belirlenmesinde hakimin takdir yetkisi vardır. Nafaka türleri arasından yoksulluk nafakasında kusur durumu önem arz etmektedir çünkü kusuru daha fazla olan eş nafaka isteyememektedir.
NAFAKANIN İSTENMESİ
Nafaka boşanma davası sırasında istenebileceği daha sonra ayrı bir dava ile de istenebilmektedir. Yoksulluk nafakası açısından birtakım farklı hususlar öne çıkmaktadır. Dava sırasında istenmedi ise yoksulluk nafakasının boşanma davası kesinleştikten sonra en geç 1 yıl içinde istenmesi gerekmektedir. Buna ek olarak, taraflar anlaşmalı boşanma şeklinde ayrıldılarsa ve aralarındaki protokolde yoksulluk nafakasına dair bir hüküm yoksa daha sonrasında ayrı bir dava ile yoksulluk nafakası istenemez.
ÖDEMEMENİN CEZASI
Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir. Nafaka ödenmemesi halinde nafaka alacaklısı icra takibi başlatma hakkına haizdir. Nafaka ödenmemesi halinde ceza davası açılabilmesinin birtakım şartları bulunmaktadır. Bunlar;
-Nafakaya ilişkin bir mahkeme kararı olmalıdır.
-Nafakaya ilişkin başlatılan icra takibi kesinleşmiş olmalıdır.
-İcra Emrinin tebliğinden itibaren en az bir ay geçmiş olmalıdır.
-Ödemesi yapılmayan aylık nafaka hakkında şikayet en fazla 3 ay içerisinde yapılmalıdır.
-Şikayet aylık nafakanın ödenmemesi halinde yapılabilir.
NAFAKANIN ARTTIRILMASI
Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. Nafaka miktarı mahkeme tarafından arttırılabilmektedir. Nafaka alacaklısı nafaka artırım davası ile nafaka miktarının arttırılmasını talep edebilir.
-Nafaka alan tarafın ekonomik durumunun bozulması yada ihtiyaçlarının artması,
-Paranın alım gücünün düşmesi sonucu nafakanın söz konusu ihtiyaçları karşılamaya yetmemesi,
-Nafaka veren tarafın ekonomik durumunda iyileşme olması,
-İştirak nafakası durumunda nafaka ödenmesine karar verilen çocukların giderlerinin artması gibi durumlarda nafaka miktarının artırılması talep edilebilmektedir.
Açılan nafaka artırım davası sonucunda yukarıda sıralanan söz konusu hususların gerçekleştiği görülürse mahkeme nafaka miktarını arttırabilmektedir.