Bu sıralar Uzakdoğu felsefe bilimine ilgimin arttığı dönemdeyim. Zen felsefesini incelerken gerçek tutkunun, kendi varoluşumuzun doğasını keşfetmemizden geçtiği öğrendim. Tasavvufa yakın bir görüş olduğu için de çok ilgimi çekti. Bu alanda farkındalık kazanmak için farklı uygulamalar var. Bunlardan birisi, içsel harmoni çemberi de denilen enso çemberi.
Japonca daire anlamına gelen enso; mutlak aydınlanmayı, gücü, zarafeti, evreni ve mu (hiçlik) sembolize eder ve Japon estetiğinden doğan minimalizm ile karakterizedir.(Vikipedi)
Kendi varoluşumuzun doğasını keşif noktasında şodo (kaligrafi), haiku (şiir), koan (bilmece) veya meditasyondan yararlanmak için bazı teknikleri bilmek gerekiyor. Ben uygulamanın henüz çok başındayım.
‘ENSO ÇEMBERİ’
Bu çemberde teknik çok basit ama bir o kadar da zor görünüyor.
Nasıl mı?
Zihni tamamen özgür bırakacak, baskıdan uzak kılacak ve tek hamlede çemberi tamamlayacaksınız.
Çizilen çemberin güzel ya da çirkin olması hiçbir şey ifade etmiyor. Risk olarak görülecek tek şey sürecin tekrarında yatıyor. Basit hareketlerin tekrarı zihinsel ve bedensel olarak bir bütünlük kazanmamızı sağlıyor. Japon gençler 18 yaşına gelmeden iki bin kanji öğrenmek zorundalarmış. (Japonca da bulunan alfabelerden birisi kanji alfabesi; Kanji alfabesinde 1945 adet harf bulunur.) Her şeyde olduğu gibi burada da ‘tekrarlama’ öğrenme tekniği uygulanıyor. Aynı hareketleri defalarca uygulamak aynı zamanda sabretme sanatına da vurgu yapıyor. Ancak bizlerin o kadar sabrı var mı bilemiyorum. Enso çemberini çizerken hiçlik duygusuyla hareket ederek, bilinci serbest bırakacağız. Tekrarladıkça düşüncelerimizin yenilendiğini, sabır ve sükûnetle kişiliğin yansımasına şahit olacağız. Enso çemberinden ilham alanlardan tanıdık bir isim de ‘Apple’ kurucusu Steve Jobs. Jobs’un hayran olduğu bir zen keşişi, Japon tarihinin en iyi kaligraflarından olan RyokanTaigu’nun çizdiği enso çemberleri, bugün dahi Kyoto’daki müzelerde sergilenmeye devam etmektedir.
NASIL ÇİZİLİR?
Kendinizi serbest bırakarak başlayabilirsiniz. Elinizi hafifçe oynatarak, tüm mantıksal düşüncelerden soyutlanarak tek hamlede enso çemberini çizmeye çalışın.
- Bir kalem ve bir kâğıtla işe başlıyoruz. Kaliteli beyaz bir kâğıt edinin. Siyah mürekkep ya da koyu marker kalem de kullanabilirsiniz.
- Derin nefes alıyoruz, çokça oksijeni içimize çekiyoruz ve yavaş yavaş nefes veriyoruz.
- Elimiz kâğıda dokunmuyor. Tek seferde çemberi çiziyoruz. ( Profesyonel Japon kaligraflar bu çemberi çizerken bütün vücutları kullanıyorlar)
- Eserini incelediğinizde hataları görmeye çalışmayın. Eğri ya da yamuk olabilir. İçe ya da dışa dönük olabilir. Bu hiç önemli değil.
- Yeni bir çember çizerek tekrarı çoğaltın ve her defasında hiçbir şey düşünmeden, benliğinizi özgür bırakarak hareket edin.
6’ncı yy’da ensonun anlamını keşfetmek için Shinhinmeibir eser kaleme almış ve eserinde, Zen'in yoluna "hiçbir şeyden yoksun ve hiçbir şeyi aşan bir şey içermeyen geniş bir alan çemberi" olarak atıfta bulunmuş.
Ensonunçemberinin sembolizmi;her şeyin başlangıcına ve sonuna, yaşam döngüsüne ve varoluşun bağlantıları olarak verilmiştir. Boşluğu veya doluluğu, varlığı veya yokluğu sembolize etmiş. Her şey kendi sınırları içinde kapsanabilir ya da tam tersine; sınırları tarafından dışlanabilir.
Uzmanlara göre enso çemberi çizmek, günlük yazmak gibi zihni boşaltma ritüellerinin başında geliyormuş. Duyguların dahi özgürleştiği alanlar yaratmak için muhteşem bir uygulama. Deneyin ve zamanla farkı fark edin.