Bu yazımızda Kripto para ile ilgili bilinmesi gerekenleri bulacaksınız.
Kripto para, Blockchain denilen bir teknoloji ile yaratılan ve fiziki dünyada varlığı olmayan, sadece gönderici ve alıcı arasında bulunan ödeme sistemi ile çalışan ve herhangi bir denetleyici, düzenleyici kurum ve kuruluşa ihtiyaç duymadan transferi gerçekleştirilebilen, açık kaynak koda sahip sanal para birimleridir. Bu sistem merkezi bir otorite ya da bir kamu kurumunun denetimine tabi değildir. Kripto paraların herhangi bir merkeze bağlı olmaması nedeniyle transfer işlemleri Blockchain teknolojisi ile kontrol edilmektedir. Blockchain, yapılan bütün işlemlerin kaydedildiği bir veri dosyası olarak tanımlanabilir. Bu sistem ile merkezi olmayan para birimleri yaratmak ve bunun işleyişini internet üzerinden kontrol etmek mümkündür.
Blockchain; Blokların birbirine zincir gibi bağlandığı ve her verinin sistemdeki bir bloğa zaman damgalı olarak kaydedilmesidir. Kaydedilen her veri şifreli bir şekilde bloklarda yer alır. Kripto para transfer işlemlerinde kullanılan her blok şifrelenir ve böylelikle güvenli ve aracısız bir transfer yapılmış olur. Aslında kripto paraların devrim kısmı blockchain teknolojisidir. Her alanda kullanılabilecek blockchain teknolojisi kripto parayla ilişkilendirilse de bankalardan, devletlere, tapu işlemlerinden, şirket işlemlerine kadar teknolojinin dünya üzerindeki neredeyse her iş modelinde kullanılabileceği ve dönüşümlere yol açabileceği güce sahiptir.
Kripto paralar arasında en çok öne çıkan para birimi ise Bitcoin’dir. Bitcoin transferleri takip edilemez ve cüzdan sahiplerinin kimlikleri her zaman gizlidir. Bu durum yasa dışı alışverişte Bitcoin başta olmak üzere birçok kripto para biriminin kullanımını arttırmaktadır. Bitcoin ilk piyasaya sürüldüğü andan itibaren birçok hukuki tartışmaları da beraberinde getirmiştir.
Herhangi bir merkezi otorite ya da kamu kurumunun denetimine tabi olmadığından yasadışı alışverişleri kontrol altına almak adına devletlerin en azından kendi sınırları içerisinde geçerli olacak şekilde yasal bir düzenleme getirmeleri beklenmektedir.
KRİPTO PARALARIN HUKUKİ DURUMU
Gerek insanların kripto para temin ettiği sistemler üzerinde oluşan sıkıntılar gerekse kripto parayı temin eden şirketlerin güvenirliği bakımından kripto parayı hukuki bir zeminde inceleme zorunluluğu doğmuştur.
Kripto paraların avantajları;
– Hiçbir merkez bankasına bağlı olmadığı için ülkelerin ekonomik durumundan etkilenmemektedir.
– Hesabın dondurulması ya da hesaba el konulması mümkün değildir.
Türk hukuku bakımından kripto paraların ve dolayısıyla Bitcoinin tanımını yapabilmek için yeterli kavramların bulunmadığı belirtmek yersiz olmayacaktır.
Para Olması Açısından: Para 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre “ülke” ve “o ülkenin yetkili makamları tarafından piyasaya sürülme” unsurlarını taşımalıdır. Bilindiği üzere kripto paralar herhangi bir ülkeye veya otoriteye tabi olmayan ‘’bağımsız’’ bir niteliktedir. Bu nedenle kripto paraların mevzuatta yer alan ‘’para’’ tanımına girmediğine dair görüşler vardır.
Elektronik Para Açısından: Elektronik paralar 6493 sayılı Yasa kapsamında ele alınmıştır. Burada da elektronik paraların “Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yetkilendirilen kişilerce ihraç ediliyor olma” unsuru gereklidir. Zira Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu bu konu hakkında açıklama yaparak Bitcoinin ve dolayısıyla diğer kripto paraların elektronik para kapsamında değerlendirilemeyeceğini öne sürmüştür.
Eşya Olması Açısından: Türk Medeni Kanunu eşya kavramını tanımlamamıştır. Ancak doktrinde bu konuda artık kabul edilmiş bazı tanımlar mevcuttur. Bunlara bakacak olursak eşyanın cismani bir varlığının olması gereklidir. Kripto para cismani bir varlığa sahip olmadığından bunların hukuken eşya olarak da nitelendirilmesi mümkün gözükmemektedir. Bununla birlikte bazı görüşler kripto paralara eşya hükümlerinin, niteliğine uygun düştüğü ölçüde uygulanması gerektiğini söyler.
Menkul Kıymet Açısından: 6263 sayılı Kanun menkul kıymetleri tanımlar. Buna göre paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikaları, borçlanma araçları yahut menkul kıymet haline getirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile bu kıymetlere ilişkin depo sertifikaları menkul kıymettir. Bu tanımlama da kripto paraları içine dahil etmez. Ayrıca Sermaye Piyasası Kurulu 2018 yılında yapmış olduğu bir açıklama ile Bitcoin’in ve dolayısıyla diğer kripto paraların menkul kıymet olamayacağını belirtmiştir.