‘İşine gelirse’…
Nasıl soğuk, nasıl uzak ve tuzak(!) bir sözcük öbeği, şart kipiyle şekillenmiş bir anlatım içeriği değil mi?
Özünde ‘yarar’ kavramı taşımasına rağmen bu kadar acımasızca kullanılacak noktaya getiren zamanın böylesinde, ne kadar da fazlasıyla duyar olduk yaşadığımız dönemde.
‘İşine gelirse çalışırsın!’
‘İşine gelirse oturursun!’
‘İşine gelirse alırsın!’
‘İşine gelirse yaparsın!’
‘İşine gelirse kabul edersin!’
Cümlenin gelişine göre değişse de, altında hep ‘işine gelse de gelmese de’ bahsi geçen eylemi karşı tarafa kabul ettirme yatıyor. Cümleyi kuran için uğraşmaya değmeyen (!), cümleyi duyan için uğraşmak zorunda bırakılan, mecburiyet içeren bir eylem.
Çünkü duyanın işine gelmesi gerekiyor; işine gelmezse, üstesinden gelinmesi gereken bir problemi maalesef çözümsüz bırakacağı anlamı taşıyor. O değil de, cümle içinde geçen bu şart kipine göre, öncelikle ortada bir işin gücün de olması gerekiyor.
Eskiden daha farklı anlamlar taşıyan bu ‘işine gelirse’ sözcük öbeği, ‘işine gelmek’ deyiminden yola çıkarak aktarılırdı. Yani, söylenenin çıkarına, amacına, düşüncesine ve kendi yararına uygun olmak anlamı taşırdı ve daha yumuşak, daha dostane yaklaşımı öngörürdü. Günümüzde ise söyleyenin çıkarına işleyen bir anlam taşır oldu. Çünkü anlam karmaşasını, yaşadığımız zamana taşıyan bir mecburiyet söz konusu.
Geçmiş zamanlarda;
‘Şu kadar dönüm tarlayı bu kış dolu fena vurdu. Fiyatı aşağı çekmişler. Vallahi biz uğraşamayız artık ama işine gelirse kaçırma derim!’
‘Herkes işine geldiği gibi yaşıyor.’
Örneklerinde olduğu gibi bir zamanlar olumlu yönden tetikleyici nitelikte kurulan bu cümleler, artık olumsuzluğu vurgulayan, kendi güdümünde ölümü gösterip sıtmaya razı eden bir nicelikte kullanılıyor.
‘Asgari ücret 4253 TL olsa da biz 3600 TL veriyoruz, sigorta da yapamayız, işine gelirse!’
‘Valla herkes evini 8-10 bin TL’ye kiraya veriyor, biz yüzde 50 zam yaptık bu sene, işine gelirse!’
‘Bir kiloluk pirinç paketleri indirime girmiş ama üzerinde artık 920 gr yazıyor. Adı bir kilo, işine gelirse alırsın!’ gibi…
Katılıp katılmamak siz değerli okuyuculara kalmış olsa da, işinize geldiği gibi anlamanız sizin yararınıza…