Psikiyatri bir tıp ve bilim dalıdır. Tanı ve tedaviler bilimsel çalışmalar ve kanıta dayalı olarak ortaya konulabilir. Toplumda ne yazık ki bilimsel olmayan tanımlamalar ve etiketlemelerle “ sen hastasın, kişiliğin bozuk, şizofrensin, ruh hastası ,….” gibi tabirlerle günlük yaşamımızda sıklıkla karşılaşıyoruz.
Bir davranış, düşünce biçiminin, kişilik özelliği sayılabilmesi için öncelikle sürekli olması, yani huy haline gelmiş olması gerekir. Herkes zaman zaman alıngan, bencil ya da titiz davranabilir. Bu tutumlar, ancak sürekli ve tekrarlayıcı ise kişilik özellikleri sayılırlar.
Pek çok insanda az ya da çok, hoşa gitmeyen bir takım karakter özellikleri bulunur. Ancak bu genellikle normal kabul edilir. Kimsenin mükemmel olmadığı, herkesin bir takım kusurları olabileceği söylenir. O halde kişilik bozukluğu ile normallik arasındaki ayırım çizgisini neren çekmeliyiz? Kişilik bozukluklarında bu özellikler, hastanın içinde yaşadığı kültürün beklentilerinden, normallerinden belirgin biçimde faklıdır. Ayrıca bunlar, ya hastada belirgin bir sıkıntı yaratırlar, özel hayatı, sosyal hayatı, iş hayatı etkilenir. İşlevselliği bozulur.
Aşırı titiz, detaycı, hata yapmaktan korkan kişilikteki bir çalışan detaylara takılmaktan günlük yapması gereken işlerini zamanında bitiremeyebilir. Bu titizlik ve ayrıntıcılık önemli bir mesleki işlev bozduğu için patolojik düzeyde kabul edilir.
Kişilik bozukluklarında patolojik karakter hatları esneklik göstermez. İçgörüleri yoktur. Normal insanlar, genellikle kendilerindeki olumsuz kişilik özelliklerinin farkındadırlar ve önemli durumlarda bunları esnetmeye çalışırlar. Örneğin, bir adam genellikle cimri olmasına karşın, evine önemli bir konuk geldiğinde, bu huyunu bir yana bırakıp konuksever olabiliyorsa bu özelliğini esnetebildiğini söylenir.
Olağan dışı zamanlarda savaş ya da sıkıyönetim, terör dönemlerinde pek çok normal insanda güvensizlik ve kuşkuculuk görülebilir. Çevre koşullar normale dönünce bu davranışlar da kaybolur. Bu tür tutumları paranoid kişilik özelliği saymamak gerekir. Benzer şekilde, bir hasta manik dönem içinde iken, narsisistik bir kişi gibi davranabilir. Fakat bunlar kişilik özellikleri değildir. Kişilik bozukluğu olgularında ise bu özellikler, çok değişik zaman ve ortamlarda ortaya çıkarlar.