Günümüzde kalkınma kavramının sosyo-kültürel, iktisadi ve çevresel boyutları tüm dünyada küresel ölçeğe taşınarak sürdürülebilirlikle ilişkilendiriliyor. Bu alanda BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının yayınlandığı 2015 yılından beri konu derinliğine tartışılıyor.
Türkiye’de 1960’larda başlayan planlı kalkınma döneminin ulusal düzeyde planlamaya odaklanan yaklaşımın aksine, kalkınma ajansları konusu yereli odağa alan yeni sayılabilecek bir uygulama biçimini ifade ediyor. Bu bakış, doğrudan yatırım yapan uygulayıcı kuruluşlar olmamakla birlikte kalkınma ajanslarını kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında sinerji oluşturarak gelişmeyi ivmelendirmesine yönlendiriyor. Dolayısıyla bu çerçevede ajanslar; bulundukları bölgede ilgili kesimler arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliği sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla (KUZKA, 2022) rol üstlenen, planlama, karar alma ve uygulama yetkisine sahip yapıları ifade ediyor.
Konu bir bütün olarak ele alındığında 2006 yılından itibaren sürece bakmak gerekir. Bu kapsamda 25 Temmuz 2006 tarihli ve 26239 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Kalkınma Ajanslarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte kalkınma ajanslarının görevleri 15.7.2018 tarih ve 4 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde yer bulmuştur. Bunlar aşağıda sıralan gibidir;
- Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek.
- Bölge plân ve programlarına uygun olarak bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve bu kapsamdaki projelere destek sağlamak.
- Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek.
- Yerel yönetimlerin plânlama çalışmalarına teknik destek sağlamak.
- Bölge plân ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olmak; bu kapsamda desteklenen faaliyet ve projelerin uygulama sürecini izlemek, değerlendirmek ve sonuçlarını Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bildirmek.
- Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plân ve programları açısından önemli görülen diğer projeleri izlemek.
- Bölgesel gelişmeye yönelik Ajansa tahsis edilen iç ve dış kaynaklı fonları, bölge plân ve programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırmak.
- Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak.
- Bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idarî iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek.
- Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek.
- Türkiye’nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlamak.
- Ajansın faaliyetleri, malî yapısı ve ajansla ilgili diğer hususların güncel olarak yayınlanacağı bir internet sitesi oluşturmak.