ANTALYA’DA ABDALLIK, BEKTÂŞÎLİK VE ALEVÎLİK
(Yazı dizimizin konusu; Antalya Elmalı ve Finike’de türbeleri bulunan ve son dönemde Bektâşî/Alevî oldukları iddiası galat-ı meşhur hâline gelen Abdal Musa, Kaygusuz Abdal ve Kâfi Baba’nın kendilerine ait olan veya kendi yazdıkları eserlerden hayatları ve tasavvufî görüşleriyle Bektâşî/Alevî olup olmadıkları konusunun açıklığa kavuşturulması üzerine olacaktır.)
Kaygusuz Abdal’ın Eserleri
Kaygusuz Abdal’ın manzum olarak; Dîvan, Gülistan, Mesnevî-i Evvel, Mesnevî-i Sânî, Mesnevî-i Sâlis, Gevher-nâme, Dolab-nâme, Salât-nâme, Minber-nâme; mensur olarak; Budala-nâme, Miğlâta-nâme, Vücud-nâme, Risâle-i Kaygusuz Abdal; manzum-mensur eserleri; Sarây-nâme ve Dil-guşâ’dır ve toplamda 15 eseri vardır.
8. Salât-nâme: Arapça bir kelime olan salât, kelime olarak namaz anlamındadır. “Nâme”de bir konu hakkında yazılan eserlerin genel adıdır. Salât-nâme, namaz hakkında yazılan eserlere denilir. Türk Halk Edebiyatı’nda İslam’ın beş şartı hakkında yazılan salât-nâme ile birlikte, oruç-nâme, Ramazan-nâme ve Hac-nâme türü eserler vardır. Salât-nâme konusunda yazılan en meşhur eser Kaygusuz Abdal’ın şiiridir. Salât-nâme, hece vezninde yazılmış manzum şathiyedir.
Kaygusuz Abdal’ın Salât-nâme’si Emir Efendi’nin sorularına hitaben verdiği cevaplardır. Kaygusuz Abdal, beş vakit namaz, vitir, cuma, bayram, teravih ve cenaze namazlarının günlük ve yıllık rekât, selam, tahiyyat sayıları ile sünnet, vacip ve farz mı olduklarını anlatmaktadır.
Ey Emîr Efendi bana
Dahı namaz sorar mısın
Dur haber vireyüm sana
Dahı namaz sorar mısın
Yanar bu yüregüm oddur
Bilmeyene müşkil dertdür
Sabah namazı hod dörtdür
Dahı namaz sorar mısın
Gâh aglaram gâh gülerem
Tanrı’dan hâcet dilerem
Ögleni on kılaram
Dahı namaz sorar mısın
Namaz sorıcısın bildüm
Teftîş itdüm ben de buldum
İkindiyi sekiz kıldum
Dahı namaz sorar mısın
Ahşam namazı hod beşdür
Anı kılmak bize hoşdur
Yatsı namazı on üçdür
Dahı namaz sorar mısın
Gündüzle gice kırk rekat
On yedi farz yirmi sünnet
Vitir vacibdür üç rekat
Dahı namaz sorar mısın
Adumı sorsan fakıdur
Mektebde çocuk okudur
Cuma hem bayram ikidür
Dahı namaz sorar mısın
Efendi sarıg değirmi
İşit kulagun sagır mı
Teravih namazı yirmi
Dahı namaz sorar mısın
Zâtumdan hayran oluram
Farz ü sünneti kıluram
Bir yıllık namazı bilürem
Dahı namaz sorar mısın
Camilerde olan imam
Bunı bilmez çoğı tamam
Dört bin altı yüz seksen selam
Dahı namaz sorar mısın
Kimine vacibdür zekât
Kimine vacibdür salât
Yedi bin beş yüz altmış tahiyyat
Dahı namaz sorar mısın
Pîrümüzden olsun himmet
Yaradan Allah’a minnet
Yedi bin iki yüz yirmi sünnet
Dahı namaz sorar mısın
Tamam oldı çünki namaz
Kimini okı kimin yaz
Altı bin yüz yigirmi farz
Dahı namaz sorar mısın
Kâmillerde olur irfan
Göster hoca bende noksan
Vitr-i vacibdür bin seksen
Dahı namaz sorar mısın
Bir namaz vardur cenaze
O da gelür bir gün bize
Kaygusuz gibi akılsuza
Dahı namaz sorar mısın