20. yüzyılın başlarına kadar varlıklarını ve hizmetlerini sürdüren Antalya’daki vakıflardan bir kısmının yer aldığı muhasebe raporlarını dikkatlerinize arz ediyorum. Günümüzde neredeyse tamamı şahsi tapular haline getirilmiş vakfa ait mülklerinin ve gelirlerinin olduğu Devlet Başkanlığı Arşivleri Osmanlı Arşivi’nde 26.12.1258/30.01.1843 tarihli ve 11952 nolu belgede söz konusu vakıflarla alakalı şu muhasebe kayıtları yer almaktadır:
Sultan Alaaddin Camii Vakfı (Yivli Minare Camii Vakfı):
Medine-i Antalya dahil surunda Sultan Alaaddin Camii Şerifi’nin mütevellisi Hacı Hafız marifetiyle rü’yet-i … muhasibesinin iki yüz elli sekiz senesinde îrâdı beyanı:
Yokuş başında … odaların icarı : 100
Mahall-i mezburdan kahve hısse-i icarı : 50
İskele’de Nakib Ağa’nın kahvesinden: 15
İskele’de debbağhaneden takar icarı: 15
Cami-i Atik Mahallesi’nde vakıf menzili icarı: 70
Nukûd-i mevkufenin rubhunden: 30
Cami-i Şerif vakfından Isparta Atabek Vakfı’ndan senevi ….: 25
Tahta Pazarı’nda dellallar karşısında celtikir dükkanı: 90
Yokuş başında dükkan arsası:
Ekmekçi Hacı Mehmed’in dükkanından hisse: 4
Cami-i Şerif’i abdesthanesine yağhaneden hissesi: 15
Cami-i Şerif kandillerine yağ … senevi : 5
Yokuşbaşı’nda Fevcin Ömer’in Kahvesi’ne muttasıl dükkan arsası:
Mahall-i mezburun Sülükçü oğlu Molla Ahmed dükkanı arsası hâlî:
Hâric-i surda Mirasyedi oğlu Bahçesi’nden hisse îcârı: 5
Yedişban Vakfı’ndan cüzhanlık : 30
Mesârif:
İmam Efendiye: 9
Mütevelliye: 9
Çilingir Dükkanına mesarif: 16
Mesârifât-ı müteferrika mütevelli marifetiyle: 26
Tertib-i Maaş-ı Hazine: 18
Harc-ı Muhasebe: 4
Mizan: Îrâd: 454
Mesârifât: 92
İş bu fazla-i vakf mütevelli yerinde ma’rûz olduğu: 362
Günümüzdeki ‘Yivli Minare Camii’ olarak bilinen Sultan Alaaddin Camii, Alaaddin Keykubad tarafından dönemin valisi Mübarizeddin Ertokuş’a yaptırılmıştır. Antalya Müzesi Envanteri’nde, etüdlük kitabe olarak kayıtlı olan, Alaaddin Keykubad dönemi 618/1221 tarihli, Ertokuş ibni Abdillah’ın yaptırdığı bir imarete ait kitabe ilk defa tarafımızdan tespit edilmiştir. Bu kitabenin Antalya’nın ilk valisi olan Mübârizüddin Ertokuş’un Antalya’ya yaptırdığı caminin kitabesi olduğu kanaatindeyiz. Ertokuş’un H. 669/M.1270-71 tarihinde ölümünden sonra Antalya’da düzenlenen vakfiyesinde camii hakkında şu bilgiler yer almaktadır; “Borlu’nun Agros Köyü’nde yaptırdığı medrese, yine Borlu’ya tâbi Dâdil Köyü’ndeki kervansaray ile Antalya’daki camiine aittir” Kitabe, 87x86 cm ebatlarında, taş üzerine 5 satır Selçuklu celî sülüsü ile yazılmıştır. Kitabe şöyledir:
Türkçe çevirisi: “Bu mübârek imâreti, Büyük Sultan, din ve dünyanın yücelticisi, Müminlerin Emiri’nin Yardımcısı, Keyhusrev oğlu Fetih babası Keykubad, Allâhu Te’âla’nın rahmetine muhtaç zayıf kul Abdullah oğlu Ertokuş’a 618/1221 senesinde emretti.”
Yukarıdaki muhasebe hesabında da görüleceği üzere, Sultan Alaaddin Camii’nin vakfındaki vakfiyeler arasında otel odaları, dükkanlar, hisseli yerler, farklı vakıflardan hisseler ve kasasında nakit paralar mevcuttur. Yine merak edilen ve cevaplanması gereken konu şudur; Sultan Alaaddin Camii’nin yüzyıllardır var olan vakıf mallarına ve nakit paralarına ne oldu?
