I. Alaaddin Keykubad Dönemi (1220-1237):
Sur ve Burç Kitâbeleri
5. Bayram eş-Şâmî Burcu Kitâbesi
Necmi Atik Özel Arşivi
لا اله الا الله محمد رسول الله
المنة لله
امر بهذه العمارة السلطان المعظم
علا الدنيا و الدين سلطان البرار و البحار
ابو الفتح كيقباد بن السلطان الشهيد كيخسرو
عز نصره علي ايد العبد الفقير بيرم الشامى فى سنة اثنى عشرين و ستماية
Türkçe okunuşu: Lâ ilâhe illallah Muhammedun Rasûlullâh
El-minnetü lillâhi
Emera bi-hâzihi’l-‘imâreti es-Sultânü’l-Mu’azzamü
‘Ala’d-dünyâ ve ed-dîni Sultânu’l-birâri ve’l-bihâri
Ebu’l-fethi Keykubâd bin es-Sultânu’ş-Şehîdu Keyhusrev
‘azze nasrahû ‘alâ eydi’l-‘abdi’l-fakîri Bayram eş-Şâmî fî seneti isney ‘işrîne ve sittemiyete
Türkçe çevirisi: “Allah’tan başka tanrı yoktur, Muhammed O’nun rasûlüdür
Minnet ancak Allah’adır
Bu imareti, Büyük Sultan, Din ve Dünyanın Yücelticisi, Denizlerin ve karaların Sultanı, Şehid Sultan Keyhusrev’in oğlu Fetih Babası Keykubâd –zaferi kutlu olsun- fakir kul Bayram eş-Şâmî eliyle (yapılmasını) 622/1225 senesinde emretti.”
6. Burç Kitâbesi (Kayıp)
Erten, Bayram eş-Şâmî Burcu Kitâbesi hakkında; “Bu kitâbenin irtifâı bir metre yetmiş beş santim, arzı bir metre yirmi santimdir. Etrafında gayet güzel kornej mevcuttur” bilgisini verdikten sonra, 6. burç kitâbesi hakkında; “Buranın biraz garbında bulunan burç üzerinde görünen kitâbe mevcut ise de okunamadı” açıklamasını yapmaktadır.
Erten’in, in-situ olarak tesbit ettiği fakat okuyamadığı kitâbe kayıptır.
7. Tuğrul Burcu Kitâbesi (Kayıp)
Erten, “okunamadı” bilgisini verdiği altıncı kitâbeden sonra; “Bu suru garb tarafına doğru takip edersek Balık Pazarı Mahallesi’nde ve bir hıristiyan hanesine âit bağçede bulunan burç üzerinde;” şeklinde açıklama yaptığı ve okuyup kaydettiği kitâbe, yedinci Tuğrul Burcu Kitâbesi’dir. Ayrıca Erten, burç kitâbesi hakkında; “Bu kitâbe beyaz bir mermer üzerine yazılmış ve etrafı kabartma çiçekler ile tezyin edilmiştir” şeklinde bilgi vermektedir.
Erten’in, in-situ olarak tespit edip okuduğu, lâkin günümüzde kayıp olan kitâbe şöyledir:
رسم هذا العمارة الساطان المعظم علا الدنيا و الدين ابو الفتح كيقباد بن السلطان الشهيد كيخسرو عز نصره على يد العبد الضعيف طغرل ......... فى سنة اثنى عشرين و شتمائة
Türkçe okunuşu: Reseme hâza’l-‘imârete es-Sultânu’l-Mu’azzamu ‘Ala’d-dünyâ ve’d-dîni Ebu’l-fethi
Keykubâd bin es-Sultanu’ş-Şehîdu Keyhusrev ‘azze nasrahu ‘alâ yedi’l-‘abdi’d-da’îfi Tuğrul ……. fî seneti isney ‘işrîne ve sittemiete
Türkçe çevirisi: “Büyük sultan, din ve dünyanın yücelticisi, Şehid Sultan Keyhusrev oğlu Fetih Babası Keykubâd –zaferi kutlu olsun- zayıf kul Tuğrul eliyle bu imâretin yapılmasını 622/1225 senesinde emretti.”
Tevhid ve Yılmaz-Tuzcu’nun çalışmalarında kitâbe ile alakalı herhangi bir bilgi mevcut değildir.
8. Tuğrul Burcu Kitâbesi
Selçuklu sultanlarının, fethettikleri şehirlere inşâ ettirdikleri kale ve burçların bir kısmının yapımını emir ve beylerinin uhdesine verdikleri bilinmektedir. Antalya Mevlevîhânesi hamamının doğusundaki duvara alt seviyede sonradan yerleştirilip çeşme taşı yapılan kitbenin, Mevlevîhane hamamıyla hiçbir alakası olmadığı kesindir. Bu kitâbenin, Alaaddin Keykubad Burç ve Surları dizesinin inşâ tarihi olan 622/1225 tarihini taşıması ve burçları yaptıran emirlerden Tuğrul Bey’e âit olması, kitâbenin sekizinci burca âit olduğunu neredeyse kesinleştirmektedir. Zirâ yedinci burcu yaptıran Tuğrul Bey’in, devamında olan sekizinci burcu da yaptırma ihtimâli yüksek gözükmektedir. Bu sebepten dolayı Mevlevîhane Hamamı Kitâbesi, tarafımızdan Alaaddin Keykubad surlarının sekizinci burcu olan Tuğrul Burcu kitâbesi olarak tanımlanmıştır.
96x68 cm ebatlarında olan kitâbe, mermer üzeri 3 satır Selçuklu sülüsü ile yazılmıştır.