I. Alaaddin Keykubad Dönemi (1220-1237):
Sur ve Burç Kitâbeleri
Alaaddin Keykubâd Burcu Kitâbesi
Kitâbenin, Alaaddin Keykubad Burç ve Surları dizesine yerleştirilmesine gelince; Alaaddin Keykubad dönemi burçlarının kitâbesi eksik olanlar bellidir. Sultan Burçları’ndaki tek eksik olan on beşinci burç kitabesidir. Kitâbenin herhangi bir Selçuklu emirine değil de Alaaddin Keykubad’a âit olması, Sultan Burçları’ndaki eksik olan kitâbenin yerine konulmasını gerektirmiştir.
78x60 cm ebatlarında olan kitâbe, mermer üzeri 5 satır Selçuklu sülüsü ile yazılmıştır. Kitâbe, Antalya Müzesi Envanter Defteri’nde; “Selçuklu Kitâbe Parçası, Adi Taş, Y:80 cm, En:58 cm, üst tarafı ve sol kısmı kırık ve noksan, etraf çerçeveli, oyma zeminde kabartma dört satırlık. Kitâbesi (BivesmiHeza…), ikinci satırda (Şehinşah elazam) diye başlamaktadır. Arkasında iki oyuk arkasında Yunanca” açıklamaları ve 126 sıra no ile kayıtlıdır.
Necmi Atik Özel Arşivi
رسم بهذه ا(لعمارة السلطان الاعظم ش)
هنشاه الاعظم سيد (سلاطين العرب و العجم)
سلطان البر و البحرين ابو (الفتح كيقباد بن)
السلطان الشهيد كيخسرو (برهان امير المؤمنين)
Türkçe okunuşu: Reseme bi-hâzihi’l-‘imâreti es-Sultânu’l-A’zamu Şâ-
hinşâhu’l-Mu’azzamu Seyyidu Selâtîni’l-‘Arabi ve el-Âcemi
Sultânu’l-berri ve’l-bahreyni Ebu’l-fethi Keykubâd bin
es-Sultânu’ş-Şehîdu Keyhusrev burhânu emîre’l-mü’minîne
Türkçe çevirisi: “Bu imâreti, büyük Sultan, en büyük şahlar Şâhı, Arap ve Acem sultanlarının Efendisi, iki denizin ve karanın Sultanı, Müminlerin emirinin burhanı, Şehid Sultan Keyhusrev’in oğlu, Fetih babası Keykubad emretti.”
16. Alaaddin Keykubâd Burcu Kitâbesi
Erten’in; “Yivlim Minâresi üzerinde olup bilâhare konulmuş olan kitâbe” şeklinde ifâde ettiği Yivli Minâre’deki kitâbenin in-situ olmadığı ve kitâbenin konulduğu yerde, diğer nişlerde olduğu gibi daha önce çini dekorlarının olduğu âşikârdır. Sultan Burçları’ndaki ortak özelliklere sahip bu kitâbe âit olduğu yerde tanımlanarak, 16. burç kitâbesi olarak yerleştirilmiştir.
Turfan; “Yivli Minâre, Selçuk Mahallesi, Müze çevresi içinde, XIII. Asır başı, kürsünün doğu yanında 0,52x0,76 lık bir mermer üzerinde Arap nesih, 3 satır, kitabenin son tarafı kırılmıştır” açıklamalarıyla kitâbeyi okuyup kaydetmiştir.
Yivli Minâre Kitâbesi’nin kitâbesi, kemerli nişlerin üzerinde yer alan dikdörtgen bölümlere çini ile işlenerek yazılmıştır. Tarafımızdan ilk defa Yivli Minare’nin kuzey tarafındaki dikdörtgen nişte bir kısmı okunan kitâbeden, “Alaaddin Keykubad Dönemi Yapı Kitâbeleri” başlığı altında bahsedilecektir. Kitâbe, 52x76 cm ebatlarında, mermer üzeri 3 satır Selçuklu sülüsü ile yazılmıştır.
Necmi Atik Özel Arşivi
رسم بهذه العمارة المباركة الميمونة
السلطان المعظم علا الدنيا و الدين سلطان البر
و البحرين كيقباد بن السلطان الشهيد كيخسرو
Türkçe okunuşu: Reseme bi-hâzihi’l-‘imâreti’l-mübâreketi’l-meymûneti
es-Sultânu’l-Mu’azzamu ‘Ala’d-dünyâ ve’d-dîni Sultânu’l-berri
ve’l-bahrayni Keykubâd bin es-Sultânu’ş-Şehîdu Keyhusrev
Türkçe çevirisi: “Bu kutlu ve mübârek yapının yapılmasını, Büyük Sultan, din ve dünyanın yücelticisi, karanın ve iki denizin Sultanı, Şehid Sultan Keyhusrev oğlu Keykubad emretti.”
Erten, الميمونة (el-meymûneti) kelimesini, الميمنة (el-meymeneti) şeklinde okumuştur.
17.Alaaddin Keykubâd Burcu Kitâbesi
Erten, 12. burç kitâbesinden sonra; “Biraz garbında bulunan bir burç üzerinde” açıklamasını yaparak okuyup kaydettiği kitâbe hakkında Tevhid, 18. burç kitâbesini okuduktan sonra:”Bu kitâbenin yanında beyaz mermerden masnu’ bir lahid parçası vardır. Beyaz mermer yanmıştır” açıklamasını yaparak in-situ hâlindeki kitâbeyi kaydetmişlerdir.
Kitâbe Antalya Müzesi Envanteri Defteri’ne; “Kitâbe, Adi Taş, Kale burcundan, Müzeye geldiği tarih 2/5/1931” açıklamaları, 18 sıra no ve 231 kayıt numarası ile kayıtlıdır.