Musa Carullah Bigeyev’in Mektubu -2-
Mûsâ Cârullah mektubunu 28x21 cm ebatta çizgili nohûdî renkteki bir kağıda arkalı önlü iki sayfa hâlinde Türkçe kaleme almış, Mûsâ Cârullah şeklinde ismini yazarak imzalamıştır. Söz konusu mektup şöyledir:
Muhterem büyük üstad Muhammed Hamdi Bey Efendi Hazretleri, Size, mahdum Hamdun Bey biradere duâlarım selamlarım tahiyyatım ihtiramlarım.
İstifâde arzusuyla talebelik sıfatıyla sizin ziyaretinize birkaç defa gelip, ihtiramla kabulünüze nâil olmuş, meclisinizden istifade etmiş idim.
Talebelik yolunda mine’l-kadîm rıhletlerim seyâhatlerim çok idi. Son dehşetli inkilâb-ı rustiyelerinden beni de benim gibi birkaç milyon adamları gurbet ellerine hayret yollarına sürdü. Ben de her şeyden mahrum bir halde, 1930’dan bu taraf, gayet büyük şiddetler zilletler içinde, hiçbir yerde kararımı bulamıyorum. Biraz Berlin’de kaldım. “Yecüc”ün lifâfesinin sol tarafında “Hâtun”nda sol tarafında i’lân kılınmış bazı emellerim vardır. Bütün halkın yüzleri gözleri tamam başka cihetlere sarf kılınmış tevcih kılınmış olmak cihetiyle, öyle arzuları tahkik etmek şu gün gâyet ağır bir hayaldir. Oku(yu)cu yok, sizin gibi kudret-i kalemiyesi büyük zevât mu’tezil, benim de kudretim gâyet gâyet mahdûd. Ufak büyük emeller yolunda rağbetim bana tâkatimden tamam dış azaplar veriyor. Ben hayretteyim. Sizin çok sabûr vakûr vaziyetinize iğtibât ediyorum. Büyük mahrumiyetler içinde büyük iştigâlinizi de elbette biliyorum.
Sultan Fatih’in tenassur edeceği bütün Türkleri de tensîr edeceği hakkında teşebbüslerini mukaddemen doktor Rıza Nur iftihar lisanıyla yazmış idi. Son senelerde Türk Tarihi Heyeti içtihadıyla neşr kılınmış dört cilt târih sahifelerinde de Sultan Fatih’in o teşebbüsleri vesîkalarıyla tahkîk kılınmıştır. Ben şu büyük iftirayı istib’âd ederim. Şu kağıt kıt’asıyla beş on sahifelik ufak bir risâle yazdım. Rica ederim: 1) Şu hak da ifadelerinizi yazınız. İstifâde edeyim. Vatikan kütüphanelerinin birinde bir vesîka bulunmuş imiş. Yusuf Bey Akçura o vesîkayı tahkîk etmiş, hak bulmuş imiş. 2) Ye’cüc risâlesinde fikrime nazarınız nedir? 3) Hâtun isimli kitabımda irşadlarınızı beyan eder iseniz memnun olurum, istifade ederim.
4) Doktor İsmail Hakkı Efendi’nin istidlalleri hakkında muhtasarca beyânınızı okusam, güzel olur idi. Ben hem başkalar istifade eder idi. Bir risâle neşr kılıp, Türkiye’de meccânen kütüphanelere verip neşr ettirmeye arzusu vardır. İhtimal inanırsanız, bir paralık garazım yoktur. “Metâlib ve Mezâhib”inizi okumuş idim. Kırk sahifelik çok güzel mukaddimenizi beğendim. “Bana yeni bir kitap yazmaktan daha zor gelen şu tercüme”nizi de temam takdir isterim. Şu satırları da yalnız şu:
هر یك از ره این نشانها زان دهند تا گمان آید که ایشان زان دهاند
Her yek ez re in nişâniha zan dehend
Tâ keman ayd ki işân zan de end” güzel beytin sözüne diğer bir şahid olmak üzere size yazdım.
Hindistan’ın âlim emirlerinden es-Sadr eş-Şehid Muhammed İsmail’in “el-‘Abakât” isimli gâyet müfîd matbu’ kitabı görmüşsü(nü)z mü? Sizin “Metâlib ve Mezâhib”in sülüsü kadar bir kitaptır. Tasavvuf hakkında felsefe hakkında çok güzel bir kitaptır.
Rağbet ider iseniz, emanet olmak üzere ‘âriyet yoluyla, üç dört hafta elinizde kalmak müddetiyle, size göndereyim.
İslam eserlerinden, garb eserlerinin tercümelerinden istifade kılıp, “Kur’ân-ı Kerim âyet-i kerîmelerinin nurları huzurunda tasavvuf hem felsefe usulleri” topladım.
Vakit bulup, şu dört suâlime cevap yazsanız, adresi Yecüc Hatun lifâfelerinde vardır.
Finnland Tampere Koski Katu 7 Samaluddin
Şu adresle yazsanız da teslim kılınır.
Doktor İsmail Hakkı risalesi hakkında beyanınızı işâ’a edip etmeme hususu sizin ihtiyarınıza âittir.
Şu mektubumu ihtiram eliyle istifade arzusuyla yazdım.
Ayın sekizinde 1933 senesi
Musa Cârullah