Mehmed Akif Ersoy’un Kur’ân-ı Kerîm’im meâlini yazma mukâvelesini 1932 yılında feshetmesinden sonra, 23 Mayıs 1932 tarihinde Diyanet Reisliği tarafından yapılan anlaşma ile meâl yazma vazifesi de Elmalılı’ya verildi. 24 Mayıs 1932 tarihinde noterde işlemleri biten sözleşme metni Mehmed Fehim imzalı bir mektupla Elmalılı’ya gönderildi. 24 Mayıs 1932 tarihli mektup şöyledir:
Bihi
Efendim
Noterden bugün alınan mukâvelenâmenin aslı Riyâset-i Celîleye bir sureti de leffen zât-ı sâmîlerine takdim kılındığı ma’ruzdur Efendim hazretleri. 24 Mayıs 1932
Hürmetkârları
Mehmed Fehim İmza
Elmalılı’ya gönderilen mektuplar arasında sadece Latince yazılı nüsha İstanbul Müftülüğü tarafından gönderilen 10 Mayıs 1939 tarihli olanıdır. Elmalılı’ya İstanbul Müftülüğü tarafından üst yazı ile gönderilen mektubun ekinde Gerede Müftüsü Ali Rıza Ünlü’nünDiyanet İşleri Reisiliği’ne gönderdiği 23 Mart 1939 tarihli ve “İslâmî bir Ansiklopedi” yazılmasını teklif ettiği iki sayfalık mektupta bilhassa Osmanlıca okuma bilmeyen ve Farsça’dan anlamayan gençlerin böyle bir esere çok ihtiyaç duydukları, Diyanet İşleri Reisliği tarafından Kur’ân-ı Kerim meâl ve tefsiri ile Buhâri-i Şerif tercümesinin çok faydalı ve isabetli olduğunu, İslam Ansiklopedisi için de: “Elmalılı Hamdi, İzmirli İsmail Hakkı, Aksekili Hamdi, Arapkirli Hüseyin, Tâhiru’l-Mevlevi, Kastamonu Mebusu Veled Çelebi, M. Ferid, M. Şemseddin, M. Ali Aynî, Tahsin, Ömer Rıza ve sâire gibi zevât-ı kirâma ihtisasları dahilinde tevzî’ buyurulduğu takdirde bu işe hal edilmiş nazarı ile bakacağım” ifadeleri yer almaktadır.
Gerede Müftüsü Ali Rıza Ünlü mektubunda İslam Ansiklopedisi’nin harf sıralamasının nasıl olması gerektiği konusundaki görüşlerini açıklarken, Elmalılı’nın fıkıh konusundaki çalışmasından da şöyle bahsetmektedir; “ Hurûf-i hecâ tertibi üzere (A) harfinden başlayarak Allah, Rahmân, Rahîm esmâ-i celîle-i sübhâniyeyi izah ederek adem, insan, îman, İslâm, edyân, ezan, abdest ilâ âhirihi devam etmek suretile eski tabir bir İslam külliyatı ve yeni tabirce de İslam ansiklubedisi vücuda getirmektir ki her genç ve herkes aradığını ve istediğini her meseleyi ve her mâlûmatı burada bulabilsin….Öğrendiğime göre bu işin fıkıh ciheti hal edilmiş gibidir. Elmalılı Hamdi’nin bu tertib üzere mecelle-i fıkıh nâmila bir eser ihzar buyurdukları ve henüz tab ve neşir etdiremedikleridir.”
Ali Rıza Ünlü ayrıca İslam Ansiklopedisi’nin hazırlanması ve basılması için gereken ödenek devlet tarafından karşılanamayacaksa, abone usulü ile bu işin halledileceğini mektubunun son kısmında şöyle dile getirmektedir: “Tahsisat cihetine gelince, zât-ı devletleri arzu buyurdukları takdirde bu tahsıstın bulunması ve alınması mümkün olduğu kanaatindeyim. Şayet bu da mümkün değilse bu eseri abunausulıla vücuda getirmek ve her müfti kendisi de dahil olmak şartıla la akal beş abuna temin etmesini mecburi tutmak şarttır. Abd-i dâileri şu gücük ve fakir Gerede şimdiden on abuna temin edeceğime söz veriyorum. Maddi ve manevi ciheti pek büyük olan bu hizmetten imtinâ edecek arkadaşlarım yoktur zan ederim. Eğer varsa onlarda ya bu deveyi gütsünler ya bu mesleği terk etsinler diyerek maruzatıma hitam verir ….”
Gerede Müftüsü Ali Rıza Ünlü’nün İslam Ansiklopedisi yazılması teklifini Diyanet İşleri Reisliği, kendilerinin de eklediği isimlerin olduğu listedeki kişilerin görüşlerinin alınması amacıyla İstanbul Müftülüğü’ne göndermiştir. Ali Rıza Ünlü’nün mektubu ve liste, bir üst yazı ile Elmalılı’ya gönderilmiştir. Listede Dersiamdan Elmalılı Mehmed Hamdi olmak üzere, İzmirli İsmail Hakkı, Dersiamdan Arapkirli Hüseyin Avni, Tahirü’l-Mevlevi, M. Ferid, Mehmed Ali Ayni, Ömer Rıza, Dersiamdan M. Şerafeddin, Halim Sabit, Dersiamdan Kâmil Miras, Hoca Nazmi, Dersiamdan Yusuf Ziya, Rasathane Müdürü M. Fatin ve Muallim Hafız Kemal bulunmaktadır.
Gerede Müftüsü Ali Rıza Ünlü’nün 23 Mart 1939 tarihli, Diyanet İşleri Reisliği’ne yazdığı İslam Ansiklopedisi hazırlanması teklifini içeren ve konunun muhatapları arasında listelenip Elmalılı’ya da gönderilen mektuptan, İslam Ansiklopedisi hazırlanma fikrinin o dönemlerde de var olduğu anlaşılmaktadır. Ali Rıza Ünlü’nün, İslam Ansiklopedisi’nin yazılabilmesi için abone usulü çalışma yapılması fikri de kayda değerdir. Ali Rıza Ünlü’nün, batılılar tarafından yazılan İslam Ansiklopedisi’ni tercüme yerine, tamamen Müslüman müellifler tarafından telif bir eserin oluşturulması teklifi ise, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından organize edilip basılan İslam Ansiklopedisi’nin başlangıcı ve safahatı noktasında araştırılmaya değer bir belge olarak gözükmektedir.
Elmalılı’nın, Diyanet İşleri Reisliği’ne Ahmet Hamdi Akseki’yi taksitlerini almak üzere vekil tayin ettiğini bildirdiği tarihi ve imzası bulunmayan bir mektubu vardır. Elmalılı’nın 24 Şubat 1927 tarihli Akseki’ye yazdığı mektubunda; “…Zât-ı ‘âlinizi tevkil ettim oraca taksitlerimi alıp bana göndermenizi ricâ ederim…” şeklindeki ifadelerinden anlaşılacağı üzere mektup 1927 yılına ait olmalıdır. Söz konusu mektup şöyledir:
Diyânet-i RiyâsetCelîlesi’ne
Muhterem Efendim Hazretleri
Makâm-ı Riyâset-i Celîleleriyle akdedilmiş olan mukâvelenâme-i mahsus mucibince yazmakta bulunduğum ve bu kerre üçüncü cüzünü ikmâl ettiğim Kur’ân-ı Kerim tefsirinin her cüz’ühitâmında taraf-ı dâ’iyâneme verilmesi mukadder bulunan meblağ taksitlerinin ba’de mâ mî’adlarıhulûlinde peyderpey Riyâset-i Celileleri veznesinden kendi imzâsıylanâm-ı ‘âcizâneahz ü kabzına hey’et-i müşâvereniza’zâsından Aksekili Hamdi Efendi dâ’îlerinitevkîl ettiğimi ‘arz ve îcâbınınicrâsınamüsâ’ade-i Riyâset-penâhîleriniistid’â ve istirhâm eylerim Efendim hazretleri.